Świat był w szoku, gdy Angelina Jolie poinformowała, że w ramach profilaktyki usunęła piersi. Wielu twierdziło, że to fanaberia. Dzisiaj mastektomia prewencyjna jest normalną procedurą medyczną. W Polsce w określonych przypadkach można wykonać ją bezpłatnie. To zabieg, który znacznie minimalizuje ryzyko zachorowania na raka piersi. O tym, czym jest profilaktyczna mastektomia i kiedy ją wykonać, rozmawiamy z naszym ekspertem medycznym, dr Iwoną Manikowską z Happy Clinic.
– Pani doktor, rak piersi to poważny problem zdrowotny…
– Rak piersi to najczęstszy nowotwór kobiecy. Nie tylko w Polsce, ale na całym świecie. Statystycznie każdego dnia 50 Polek dowiaduje się o chorobie. Dziennie 15 Polek umiera z powodu raka piersi. Niestety, śmiertelność w naszym kraju rośnie, a wszelkie prognozy nie napawają optymizmem. A jednym z powodów takiej sytuacji jest niska świadomość społeczeństwa na temat profilaktyki. Ale nie zapominajmy też o ograniczonym dostępie do nowych terapii.
– Jednym z czynników zachorowania na raka jest obecność mutacji w genach. Jakie to są mutacje i jak je wykryć?
– Tak, chodzi o mutacje w genie BRCA1 lub BRCA2. W prawidłowych warunkach geny te biorą udział w procesie kontrolowania nieprawidłowego namnażania się komórek. Natomiast zmiany w ich obrębie powodują, że tracą tę funkcję. W efekcie może dojść do proliferacji nowotworowej, czyli namnażania się komórek rakowych.
Obecność mutacji znacznie zwiększa prawdopodobieństwo zachorowania na raka piersi. W przypadku mutacji BRCA1 w ciągu całego życia wynosi ono nawet 56–80%. Dodatkowo nieprawidłowości w genie zwiększają ryzyko raka jajnika.
Wykrycie tych mutacji jest bardzo proste. Wystarczy udać się do laboratorium medycznego, które wykonuje badania genetyczne. Próbką do analizy jest krew. Testy te można wykonać bezpłatnie ze skierowaniem od lekarza onkologa. Dotyczy to pacjentek z grup ryzyka.
– Z uszkodzeniami genów nie jesteśmy w stanie sobie poradzić. Dlatego u nosicielek mutacji w ramach profilaktyki rozważamy mastektomię prewencyjną. Co to jest za zabieg?
– To prawda. Na obecnym etapie rozwoju technologii i medycyny nie jesteśmy w stanie leczyć uszkodzeń w genach. Dlatego kobiety ze stwierdzonymi mutacjami w genach BRCA1 i BRCA2 powinny zostać objęte szczególną opieką i nadzorem. Jedną z możliwości profilaktycznych jest mastektomia prewencyjna.
Mastektomia prewencyjna polega na usunięciu gruczołu piersiowego. Jednak pozostawiana jest skóra oraz brodawka sutkowa. W miejsce piersi wszczepiany jest implant. Rekonstrukcja jest wykonywana u tych pacjentek, które wyrażają takie życzenie i się do tego kwalifikują.
Rekonwalescencja po profilaktycznej mastektomii trwa do 4 tygodni. Jednak jeszcze przez 3 miesiące konieczne jest noszenie specjalnego stanika i pasów kompresujących. Zdarza się także, że po rekonstrukcji konieczne jest wykonanie dodatkowych zabiegów w celu poprawienia estetyki. Powikłania zdarzają się rzadko, jednak trzeba zdawać sobie sprawę, że profilaktyczna mastektomia jest zabiegiem poważnym i dużym.
– Które kobiety powinny rozważyć profilaktyczną mastektomię?
– Są to kobiety, które nie chorowały na raka piersi, ale został u nich wykryty gen BRCA1 lub BRCA2. Jednak profilaktyczną mastektomię wykonuje się również u kobiet, które chorują lub są po leczeniu raka piersi. Nie są to jednak wskazania bezwzględne. To znaczy, że decyzja na temat tego, czy poddać się zabiegowi zależy od pacjentki.
– Jak wygląda droga kobiety, która rozważa wykonanie zabiegu profilaktycznej mastektomii?
– Przede wszystkim kobieta musi podjąć świadomą decyzję o poddaniu się profilaktycznej mastektomii, a rolą lekarza jest rzetelna edukacja w tym temacie. Przygotowania do zabiegu obejmują m.in. konsultacje z onkologiem, genetykiem i psychoonkologiem. Konieczne jest także wykonanie badań dodatkowych – w tym rezonansu magnetycznego. Specjaliści muszą także zbadać ogólny stan zdrowia, aby wykluczyć przeciwwskazania do operacji chirurgicznej.
– W jakich przypadkach profilaktyczna mastektomia jest refundowana?
– Zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Zdrowia bezpłatna mastektomia profilaktyczna przysługuje w następujących przypadkach: potwierdzona obecność mutacji BRCA1 lub BRCA2 w dwóch badaniach, rozpoznanie choroby proliferacyjnej piersi z atypią komórkową, dwa zachorowania u krewnych przed 50. rokiem życia lub trzy zachorowania w dowolnym wieku, lub rozpoznanie u krewnego I stopnia synchronicznego lub metachronicznego nowotworu piersi.
Co ważne, refundowane jest nie tylko usunięcie piersi, ale także ich rekonstrukcja. Oczywiście zabieg można wykonać również w prywatnych ośrodkach.
– Jaka jest skuteczność profilaktycznej mastektomii?
– Muszę podkreślić, że profilaktyczna mastektomia nie chroni całkowicie przed zachorowaniem. Ale zmniejsza ryzyko o nawet 90%. To bardzo dużo. To pozwala uratować życie wielu kobietom. Jest to oficjalna metoda prewencyjna i ma to potwierdzenie w badaniach i wytycznych.
– Co w przypadku kobiet, które mają wskazania, ale nie zdecydują się na profilaktyczną mastektomię?
– W przypadku kobiet, które nie zdecydują się na profilaktyczną mastektomię zalecane są częstsze kontrole oraz badania profilaktyczne. W ten sposób jesteśmy w stanie wykryć nieprawidłowości na wczesnym etapie.
– Pani doktor, przypomnijmy, jak powinna wyglądać profilaktyka raka piersi.
– Profilaktyka raka piersi obejmuje kilka elementów. Podstawowym z nich jest samobadanie piersi. Każda kobieta powinna je wykonywać raz w miesiącu w domowym zaciszu. Instrukcje, jak to robić, można znaleźć w internecie lub u swojej położnej POZ.
Raz w roku zalecane jest także wykonywanie mammografii i USG piersi. To badania obrazowe, dzięki którym można wykryć nawet niewielkie zmiany.
Nie zapominajmy o prowadzeniu zdrowego stylu życia. Dobrze się odżywiajmy, bądźmy aktywne, dbajmy o dobrostan psychiczny, zrezygnujmy z używek. Nasze działania potrafią zmniejszyć ryzyko zachorowania na wiele groźnych chorób.
dr Iwona Manikowska, ekspert medyczny portalu Liderzy Innowacyjności
Dodaj komentarz