Czy wiesz, że zdrowie jelit to nie tylko kwestia dobrego trawienia? Okazuje się, że nasz mikrobiom jelitowy, czyli miliardy mikroorganizmów żyjących w jelitach, ma ogromny wpływ na każdy aspekt zdrowia – od metabolizmu, przez odporność, aż po nasze samopoczucie. W codziennej praktyce medycznej coraz częściej dostrzegamy, jak ważna jest równowaga mikroflory jelitowej dla utrzymania harmonii całego organizmu.

Czym jest mikrobiom jelitowy?

Mikrobiom jelitowy to zbiór mikroorganizmów – głównie bakterii, ale także wirusów, grzybów i pierwotniaków – które zasiedlają nasz przewód pokarmowy. W zdrowym organizmie mikrobiota jelitowa jest bogata i różnorodna, co pozwala jej pełnić wiele ważnych funkcji.

W przewodzie pokarmowym człowieka znajduje się ogromna liczba mikroorganizmów – wyrażana w miliardach, a nawet bilionach. Bakterie mikrobiomu jelitowego bytują głównie w jelicie grubym. Szacuje się, że jest ich około 1000 gatunków, ale u każdej osoby dominuje zwykle 150–170 z nich.

Jak mikrobiom rozwija się w naszym organizmie?

Mikrobiom zaczyna kształtować się już w momencie narodzin. Wpływ na jego rozwój mają zarówno sposób porodu, jak i dieta noworodka. W ciągu życia mikrobiom zmienia się pod wpływem różnych czynników, takich jak dieta, środowisko, przyjmowane leki (np. antybiotyki) i styl życia.

Wraz z postępem procesu starzenia nie zmniejsza się ogólna liczba drobnoustrojów, ale zmienia się udział poszczególnych gatunków bakterii. Wyraźnie spada liczba korzystnych dla zdrowia Lactobacillus i Bifidobacterium, a wzrasta liczba enterobakterii (w tym Clostridium).

Funkcje mikrobiomu jelitowego

Najważniejsze funkcje mikrobioty jelit to:

Wspieranie trawienia i wchłaniania składników odżywczych

Bakterie jelitowe pomagają w trawieniu błonnika oraz rozkładzie niektórych składników pokarmowych, których nasz organizm samodzielnie nie jest w stanie strawić. Dzięki nim organizm może przyswajać niektóre witaminy, takie jak witamina K i witaminy z grupy B.

Ochrona przed patogenami

Mikrobiom jelitowy tworzy naturalną barierę ochronną, zapobiegając kolonizacji jelit przez patogeny. Poprzez produkcję substancji antybakteryjnych oraz rywalizację o składniki odżywcze i miejsce do życia, bakterie jelitowe mogą hamować rozwój szkodliwych mikroorganizmów.

Wpływ na układ odpornościowy

Odpowiednia równowaga w mikrobiocie wspiera działanie układu odpornościowego, chroniąc organizm przed infekcjami oraz zapobiegając reakcjom autoimmunologicznym.

Wpływ na zdrowie psychiczne i funkcje mózgu

Coraz więcej badań sugeruje, że mikrobiom jelitowy może oddziaływać na układ nerwowy poprzez tzw. oś jelitowo-mózgową. Związek między jelitami a mózgiem tłumaczy się interakcjami chemicznymi, które wpływają na produkcję neuroprzekaźników (takich jak serotonina) odpowiedzialnych za nastrój i emocje. Zaburzenia w mikrobiomie mogą być powiązane z występowaniem depresji, lęku i innych problemów psychicznych.

Jak mikrobiom wpływa na zdrowie?

Wpływ mikrobiomu jelitowego na zdrowie jest szeroki i obejmuje różne aspekty funkcjonowania organizmu.

Choroby przewodu pokarmowego

Zaburzenia mikrobiomu są często związane z chorobami przewodu pokarmowego, np. zespołem jelita drażliwego (IBS), chorobą Crohna i wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego.

Choroby metaboliczne

Mikrobiom jelitowy wpływa na metabolizm glukozy i tłuszczów, co oznacza, że odgrywa rolę w regulacji masy ciała i zapobieganiu otyłości. Badania wskazują, że u osób z otyłością często występuje mniejsza różnorodność bakterii jelitowych. Ponadto, zaburzenia mikrobiomu mogą przyczyniać się do rozwoju insulinooporności i cukrzycy typu 2.

Choroby autoimmunologiczne

Nieprawidłowy mikrobiom jelitowy może zwiększać przepuszczalność jelit, co powoduje przedostawanie się substancji szkodliwych do krwiobiegu i pobudzanie układu odpornościowego. Może to prowadzić do rozwoju chorób autoimmunologicznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów czy stwardnienie rozsiane.

Zdrowie psychiczne

Dzięki osi jelitowo-mózgowej mikrobiom jelitowy może wpływać na nasze zdrowie psychiczne. Zaburzenia w mikroflorze jelitowej mogą być jednym z czynników ryzyka depresji, lęku i zaburzeń nastroju.

Mikrobiom jelitowy to dynamiczny ekosystem mikroorganizmów, który wpływa na nasze zdrowie w wielu obszarach. Od prawidłowego trawienia, przez wsparcie układu odpornościowego, aż po wpływ na zdrowie psychiczne – bakterie jelitowe pełnią niezastąpione funkcje w naszym organizmie. Dbając o zdrowy styl życia, dietę bogatą w błonnik i produkty fermentowane, możemy wspierać mikrobiom jelitowy i tym samym wpływać na nasze zdrowie.

Nie bez powodu mówi się, że zdrowie zaczyna się od jelit. Dbanie o mikrobiom to inwestycja w dobre samopoczucie na długie lata.