Zespół metaboliczny to grupa współwystępujących zaburzeń, które zwiększają ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Aby zapobiec groźnym powikłaniom, konieczne jest wczesne postawienie diagnozy i wdrożenie indywidualnie zaplanowanej terapii. Dowiedz się, na czym polega leczenie zespołu metabolicznego.
Zespół metaboliczny to współistnienie otyłości oraz nadciśnienia tętniczego, zaburzeń gospodarki węglowodanowej lub zaburzeń lipidowych. Pozostałe składowe to m.in. zespół policystycznych jajników, obturacyjny bezdech senny, niewydolność serca z zachowaną frakcją wyrzutową, stłuszczeniowa choroba wątroby.
Zespół metaboliczny – diagnostyka
Elementy diagnostyki zespołu metabolicznego to:
- pomiar masy ciała,
- pomiar obwodu talii,
- wyliczenie wskaźnika BMI,
- pomiar ciśnienia tętniczego,
- badania laboratoryjne (lipidogram, poziom glukozy na czczo, krzywa cukrowa, ALT, AST, stężenie kwasu moczowego).
Konieczna jest także ocena, czy występują inne składowe zespołu metabolicznego. W zależności od wskazań diagnostyka obejmuje m.in. USG jamy brzusznej, echo serca, elastografię wątroby, polisomnografię, USG ginekologiczne.
Leczenie zespołu metabolicznego opiera się na modyfikacji stylu życia oraz, w niektórych przypadkach, na farmakoterapii. Głównym celem jest zmniejszenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych oraz cukrzycy typu 2.
Leczenie zespołu metabolicznego – zmiana stylu życia
Otyłość, zwłaszcza brzuszna, jest centralnym elementem zespołu metabolicznego. Redukcja masy ciała nawet o 5–10% może znacząco poprawić parametry metaboliczne – ciśnienie tętnicze, profil lipidowy czy wrażliwość na insulinę.
Główną przyczyną zespołu metabolicznego jest niezdrowy styl życia. Dlatego jego modyfikacja jest istotnym elementem leczenia i profilaktyki. Powinna być zalecona każdemu pacjentowi z rozpoznanym lub zagrażającym zespołem metabolicznym.
Zmiana sposobu odżywiania
Bardzo ważne jest dostosowanie ilości spożywanej energii do zapotrzebowania organizmu. Kaloryczność diety powinna być ustalana indywidualnie z uwzględnieniem m.in. stanu zdrowia, poziomu aktywności fizycznej i masy ciała. W celu redukcji konieczne jest obniżenie kaloryczności, aby wywołać deficyt kaloryczny.
Wskazane jest ograniczenie tłuszczów nasyconych pochodzenia zwierzęcego na rzecz tłuszczów nienasyconych. Zaleca się spożywanie tłustych ryb morskich bogatych w kwasy omega-3 co najmniej dwa razy w tygodniu. Do codziennego użytku polecane są oleje roślinne – oliwa z oliwek, olej rzepakowy.
Dieta bogata w błonnik pokarmowy poprawia wrażliwość na insulinę i pomaga w kontrolowaniu poziomu glukozy we krwi. Źródłem błonnika są warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe oraz nasiona roślin strączkowych.
Nadmierne spożycie soli przyczynia się do rozwoju nadciśnienia tętniczego. Zaleca się ograniczenie soli w diecie oraz unikanie produktów wysoko przetworzonych zawierających jej duże ilości. Równie istotne jest ograniczenie spożycia cukrów prostych, takich jak słodycze czy słodzone napoje, które wpływają na rozwój otyłości i insulinooporności.
Zwiększenie aktywności fizycznej
Regularna aktywność fizyczna odgrywa istotną rolę w prewencji i leczeniu zespołu metabolicznego. Ćwiczenia fizyczne wpływają na obniżenie poziomu trójglicerydów, podwyższenie stężenia „dobrego” cholesterolu HDL oraz poprawę wrażliwości tkanek na insulinę.
Tygodniowo zalecane jest:
- 150–300 minut umiarkowanej aktywności fizycznej,
- 75–150 minut ćwiczeń aerobowych o wysokiej intensywności.
Dodatkowo 2 razy w tygodniu rekomendowane jest wykonywanie ćwiczeń siłowych oraz zwiększenie poziomu spontanicznej aktywności fizycznej (np. prace w ogrodzie, chodzenie po schodach, spacery).
Jednocześnie należy pamiętać, że nie ma jednej, dobrej formy aktywności fizycznej. Powinna być ona dopasowana indywidualnie – z uwzględnieniem stanu zdrowia, możliwości organizmu oraz preferencji. Ważne jest, aby ruch był regularny.
Rezygnacja z używek
Konieczne jest zrezygnowanie z używek, które nie tylko zwiększają ryzyko zespołu metabolicznego, ale wpływają negatywnie na cały organizm. Osoby uzależnione powinny rozpocząć specjalistyczną terapię odwykową.
Zadbanie o higienę snu
Sen ma istotne znaczenie dla utrzymania prawidłowej masy ciała, a jego zaburzenia mogą przyczyniać się do powikłań sercowo-naczyniowych. Ważna jest nie tylko długość nocnego odpoczynku, ale także jego jakość.
Zalecane jest, aby sen trwał od 6 do 8 godzin, z regularnymi porami zasypiania i budzenia się. Konieczne jest zadbanie o odpowiednie warunki w sypialni – wygodny materac, zaciemnienie, brak sprzętów elektronicznych.
Akkermansia muciniphila
W badaniach wykazano, że u osób z otyłością liczebność bakterii Akkermansia muciniphila w warstwie śluzu wyściółki jelit jest niższa niż u osób z prawidłową masą ciała. Wiemy także, że zaburzenia mikroflory jelitowej sprzyjają zaburzeniom metabolicznym. Chociaż dokładna rola Akkermansia muciniphila w chorobach metabolicznych nie została jeszcze poznana, można przypuszczać, że może mieć ona ważne znaczenie w ich leczeniu i prewencji.
Akkermansia muciniphila może poprawić barierę jelitową i zmniejszyć endotoksemię metaboliczną, która jest jednym z czynników rozwoju otyłości. Bakteria produkuje krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA) – m.in. octan, który ma wpływ na uczucie głodu. Z badań wynika, że Akkermansia może również poprawić insulinowrażliwość, zmniejszyć poziom cholesterolu we krwi i ułatwić redukcję masy ciała.
Akkermansia muciniphila może być stosowana jako postbiotyk. Ale jej liczebność można zwiększać również dzięki odpowiedniej diecie. Pozytywny wpływ na liczbę bakterii mają m.in. polifenole obecne w warzywach, owocach, strączkach, nasionach, oliwie z oliwek, oleje rybne
Leczenie zespołu metabolicznego – farmakoterapia
W niektórych przypadkach konieczne może być wprowadzenie leczenia farmakologicznego. Decyzja o zastosowaniu leków powinna być indywidualnie dostosowana do pacjenta, uwzględniając obecność poszczególnych składowych zespołu metabolicznego oraz ryzyko sercowo-naczyniowe.
W terapii stosuje się m.in.:
- leki przeciwnadciśnieniowe – w celu kontroli ciśnienia krwi,
- leki obniżające poziom cholesterolu – np. statyny,
- leki przeciwcukrzycowe – w przypadku zaburzeń glikemii,
- leki wspierające leczenie otyłości.
Osoby z rozpoznanym zespołem metabolicznym powinny regularnie kontrolować poziom glukozy, ciśnienie krwi, poziom lipidów oraz inne parametry (m.in. czynność nerek, stan wątroby). Wczesne wykrywanie nieprawidłowości pozwala na szybkie wdrożenie odpowiedniego leczenia i zmniejszenie ryzyka powikłań.
Dodaj komentarz