Każdy z nas zna uczucie zmęczenia – po intensywnym dniu pracy, zarwanej nocy czy wymagającym treningu. Czasem jednak osłabienie utrzymuje się dłużej i mogą towarzyszyć mu jeszcze inne dolegliwości. Czy to tylko zwykłe przemęczenie, a może coś poważniejszego?

Przewlekłe zmęczenie może być jedną z oznak anemii. W artykule doktor Iwona Manikowska z Happy Clinic Warszawa wyjaśnia, jak rozpoznać objawy niedokrwistości i dlaczego należy zasięgnąć porady lekarskiej.

Czym jest anemia (niedokrwistość)?

Anemia, czyli niedokrwistość, to stan, w którym poziom hemoglobiny jest zbyt niski, co ogranicza zdolność organizmu do transportowania tlenu. Skutkiem jest osłabienie mięśni, zmniejszenie wydolności fizycznej, a także problemy z koncentracją. To poważny stan, który  wymaga profesjonalnej diagnostyki oraz leczenia.

Niedokrwistość u dorosłych rozpoznaje się, gdy poziom hemoglobiny spada poniżej:

  • 13 g/dl u mężczyzn,
  • 12 g/dl u kobiet,
  • 12 g/dl u osób po 65. roku życia.

Przyczyny niedokrwistości to:

  • niedobór żelaza (najczęstszy typ anemii).
  • niedobór witaminy B12 lub kwasu foliowego.
  • przewlekłe choroby zapalne (np. reumatoidalne zapalenie stawów).
  • nadmierna utrata krwi, np. podczas obfitych miesiączek.
  • choroby szpiku kostnego lub genetyczne zaburzenia krwi.

Zwykłe zmęczenie – czym różni się od anemii?

Zmęczenie to naturalna reakcja organizmu na wysiłek fizyczny, psychiczny czy brak snu. Można je zazwyczaj zwalczyć samodzielnie – odpoczynkiem, relaksem, zbilansowaną dietą i zdrowym stylem życia. Natomiast anemia wymaga specjalistycznego podejścia.

Najważniejsze różnice między anemią a zwykłym zmęczeniem:

  • przyczyna zmęczenie zwykle wynika z codziennych czynników (przepracowanie, brak snu), a anemia jest skutkiem niedoboru ważnych składników odżywczych lub choroby,
  • trwałość – osłabienie związane z anemią nie ustępuje mimo odpoczynku czy zmiany nawyków,
  • dodatkowe objawy – przy anemii zwykle obecne są dodatkowe objawy.

Objawy anemii

Jeżeli zmęczenie trwa dłużej niż kilka dni, warto zwrócić uwagę na inne sygnały wysyłane przez organizm. Objawy anemii to m.in.:

  • bladość skóry i błon śluzowych,
  • osłabienie i zmniejszona tolerancja wysiłku,
  • bóle i zawroty głowy,
  • zaburzenia nastroju,
  • problemy z koncentracją i uwagą,
  • kołatanie serca.

Przy niedokrwistości spowodowanej niedoborem żelaza mogą wystąpić jeszcze inne objawy, takie jak:

  • zmiany zapalne w jamie ustnej,
  • pogorszenie stanu włosów i paznokci,
  • biegunki lub zaparcia,
  • nudności,
  • zaburzenia czucia,
  • obniżenie odporności.

Bardzo specyficznym objawem jest tzw. pica, czyli apetyt na rzeczy niejadalne. Przy anemii może pojawić się chęć na spożycie np. kredy, ziemi, kostek lodu.

Diagnostyka niedokrwistości

Diagnostyka anemii opiera się o wywiad lekarski i badania laboratoryjne z krwi. Podstawowym testem jest morfologia krwi, która pozwala m.in. na ocenę poziomu hemoglobiny czy liczby czerwonych krwinek. Często lekarz decyduje też o wykonaniu dodatkowych badań, które umożliwiają ustalenie przyczyny niedokrwistości (np. poziom żelaza, poziom witaminy B12).

Leczenie anemii

Leczenie niedokrwistości zależy od przyczyny. Celem terapii jest jej usunięcie i normalizacja poziomu hemoglobiny – np. poprzez wyrównanie niedoborów. W ciężkich przypadkach może być konieczne przetoczenie krwi.

Profilaktyka niedokrwistości

Zapobieganie anemii zaczyna się od odpowiedniej diety, bogatej w niezbędne składniki odżywcze. Warto również regularnie kontrolować stan zdrowia – zwłaszcza gdy obecne są czynniki ryzyka anemii (np. obfite miesiączki, dieta wegańska, dieta eliminacyjna).

Bardzo ważne jest spożywanie produktów bogatych w żelazo, witaminę B12 i kwas foliowy, które odgrywają istotną rolę w produkcji czerwonych krwinek. W codziennym jadłospisie warto uwzględnić czerwone mięso, ryby, jajka, warzywa liściaste, orzechy i nasiona. Aby zwiększyć wchłanianie żelaza z pokarmów roślinnych, należy łączyć je z produktami zawierającymi witaminę C, jak cytrusy, papryka czy truskawki. Zalecane jest również unikanie nadmiernego spożycia kawy i herbaty podczas posiłków, ponieważ mogą utrudniać wchłanianie tego cennego pierwiastka.

Profilaktyka anemii obejmuje także regularne badania krwi – zwłaszcza u osób z grup ryzyka, takich jak kobiety w ciąży, osoby z przewlekłymi chorobami czy na dietach eliminacyjnych. Wczesne wykrycie niedoborów to najlepszy sposób, by zapobiec rozwojowi anemii.

W przypadku stwierdzonego niedoboru lekarz może zalecić preparaty z żelazem, witaminą B12 lub kwasem foliowym. Ważne, by suplementację prowadzić pod nadzorem specjalisty.

Niedokrwistość – dlaczego należy zwrócić się do specjalisty?

Objawy niedokrwistości nigdy nie powinny być bagatelizowane. Nieleczona anemia może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych – w tym szczególnie ze strony układu sercowo-naczyniowego (obciążenie serca, a w konsekwencji jego niewydolność).

Dlatego tak ważne jest, by w przypadku utrzymującego się zmęczenia zgłosić się do lekarza, który przeprowadzi odpowiednią diagnostykę i pomoże wdrożyć właściwe leczenie.

logo kliniki Happy Clinic

dr Iwona Manikowska

ekspert medyczny portalu Liderzy Innowacyjności